ડાઘ પાઠ-પરિચય

પ્રસ્તુત લઘુકથામાં સમાજમાં કહેવાતા ડાહ્યા લોકોની વિચારસરણી અને ખોટી માન્યતાઓ પર કટાક્ષ કર્યો છે. ડાઘની શરૂઆતમાં જ ગમે તેમ તોયે આ દીકરીની જાત’ આ વાક્ય સાવ નિદોષભાવે કહેવાયું છે, છતાં એમાં ગંભીર ભાવ વ્યક્ત થયો છે.

લગ્ન જેવા પવિત્ર સંબંધને લોકો કેવી નજરથી જુએ છે, તેની ગંભીર વાત ડૉક્ટર સુનીતાના જીવનમાં બની ગયેલી ઘટનાને દર્શાવે છે.

[In this short story the writer has satived on thinking and believing of the so called wise people in the society. In the beginning of the story Dagh though ગમે તેમ તોયે આ દીકરીની જાત ‘At last it is a race of daughter’ is said innocently, thoughful intension has been exhibited in it.

Dr. Sunita’s life incident shows how people look at the sacred relation of marriage.]

ડાઘ (Meanings)

બિલકુલ – જરાપણ; whatsoever.
ત્યક્તા – છોડી દીધેલી; disregarded.
એકલપંડ – એકલા; lonely.
પંપાળે – વહાલ કરે; to pat.
ભોમકા (સ્ત્રી.) – માતૃભૂમિ; motherland.
ઢોશ પાઠ-પરિચય

દીકરાઓ વતન છોડીને શહેરમાં વસવાટ કરે છે. રાજીમાને પણ શહેર બોલાવે છે. પણ ઢોરાં વિના રાજીમા અને રાજમા વિના ઢોરનું અસ્તિત્વ જ ન હતું. બંને વચ્ચે પ્રેમનો પ્રગાઢ સેતુ બંધાઈ ગયો હતો.

કહેવાતા લોહીના સંબંધોની તુલનામાં એકલતામાં જીવતા રાજીમા અને અબોલ પ્રાણીઓની મમતા જીતી જાય છે. વાર્તાની અપ્રતિમ ગૂંથણી આ લઘુકથાનો ખરો કસબ છે. અંતે વિધિની વક્રતારૂપે ગુજરાતી સાહિત્યની અમર પંક્તિ “ભાઈ, હવે તો મારે છોરા ઈ ઢોરાં ને ઢોરાં ઈ છોરાં એ લઘુકથાનું હાર્દ પ્રગટ કરે છે.

[The sons leave their native place and settle in a city. They call Rajima, their mother to the city. But Rajima cannot live without her cattle and the cattle cannot live without Rajima. They have much attachment between them.

In the comparison of so called blood relations, Rajima’s loneliness and the love of dumb animals win. The ultimate knitting of the story is the true dexterity of this short story. The eternal statement of Gujarati literature. ‘Bhai, have to mare chhoran e dhoran ne dhoran e chlorine. exhibits the core of the short story.]