મને એ જ સમજાતું નથી કે આવું શાને થાય છે?
ફૂલડાં ડૂબી જતાં ને પથ્થરો તરી જાય છે !

કરસનદાસ માણેકરચિત ઉપર્યુક્ત પંક્તિઓ વિશ્વવ્યાપી ભ્રષ્ટાચારની વાસ્તવિકતા બની ગઈ છે. ભ્રષ્ટાચારરૂપી અજગરે શિષ્ટાચારરૂપી આદર્શોને ભરડામાં લઈ લીધા છે. જગતના લોકોમાં નીતિમત્તા, પ્રામાણિકતા, માનવતા, ઉદારતા વગેરે ન્યૂન થતાં જોવા મળે છે.

ભારતની મુલાકાતે આવેલા રશિયાના ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ખુશેવે કહ્યું હતું કે, “અહીં આવ્યો એ પહેલા હું નાસ્તિક હતો. પણ એકવીસ દિવસની ભારતયાત્રા દરમિયાન મેં જે જોયું અને સાંભળ્યું તે પરથી ખાતરી થઈ ગઈ કે ઈશ્વર જરૂર છે નહિ તો આવડા મોટા દેશનું સંચાલન એના વિના શક્ય નથી.

દેશનું સંચાલન ભગવાન ભરોસે જ થઈ રહ્યું છે.’ આ કટાક્ષ વચન આજે પણ આપણી છાતીમાં બાણની જેમ વેદના કરી રહ્યું છે. એ સાચું પણ છે ભલે એ રાજદ્વારી પુરુષ હયાત નથી આપણે અત્યારે પણ દાણચોરો, ભ્રષ્ટાચારીઓ, શોષણખોરો અને કાળાબજારિયાઓને હાથે પીંખાઈ રહ્યા છીએ.

ભ્રષ્ટાચાર જ તમામ બુરાઈઓની જડ છે. દરેક ક્ષેત્રમાં ભ્રષ્ટાચારના મૂળિયાં ઊંડે સુધી ઉતાર્યા છે એનું મુખ્ય કારણ માણસ સફળતા અને ધનની પાછળ આંધળો બની ગયો છે. તેની બુદ્ધિ ભ્રષ્ટ થઈ ગઈ છે. ‘જેવી દષ્ટિ એવી સૃષ્ટિ’ એ ન્યાયે ભ્રષ્ટાચાર માનવજીવન પર અંકુશ જમાવી બેઠો છે. શિષ્ટાચાર માત્ર જોડણીકોશમાં આપેલો શબ્દ હોય તેમ નિરર્થક બની ગયો છે.

દેવડીએ દંડ પામે ચોર મુઠ્ઠી જારના,
લાખ ખાંડી લૂંટનારા મહેફિલે મંડાય છે.

ખરેખર સમાજના વરવા રૂપને આ પંક્તિઓ યથાર્થ કરે છે. સમાજમાં મોટા મોટા ભ્રષ્ટાચારીઓ પ્રતિષ્ઠિત મહાનુભાવ તરીકે ઉચ્ચ સ્થાન પર હાલે છે. જ્યારે નાની ચોરી કરનારા ચોરને મોટી સજા થાય છે. આ ભ્રષ્ટાચાર જ શિષ્ટાચાર થયો ને માત્ર રાજકારણ જ નહિ પણ શિક્ષણ જેવું પવિત્ર ક્ષેત્ર પણ ભ્રષ્ટાચારરૂપી નાગચૂડમાંથી બાકાત નથી. પ્રાચીન સમયમાં શિક્ષણને કલા, જ્ઞાન અને ક્ષમતાપ્રાપ્તિનું સ્થાન ગણવામાં આવતું હતું.

તક્ષશિલા અને નાલંદા જેવી વિદ્યાપીઠોમાં જ્ઞાન મેળવનાર પોતાને ધન્ય માનતો. પણ આજે ઘણી શિક્ષણ સંસ્થાઓ ભ્રષ્ટાચાર અને અનીતિના અડ્ડા જેવી બની ગઈ છે. સત્તા પાસે શાણપણ નકામું એમ સામાન્ય પ્રજા જાયે અજાણે આ ભ્રષ્ટાચારને સાથ આપે છે.

ઘણી વખત વિદ્યાર્થીનાં માતાપિતા પોતાના સંતાનના ભવિષ્ય માટે ભ્રષ્ટાચાર સામે આંખ આડા કાન કરે છે. “લોભિયા હોય ત્યાં ધૂતારા ભૂખે ન મરે’ એ કોઈએ સાચું જ કહ્યું છે. શિક્ષણના ક્ષેત્રમાં વ્યાપેલો ભ્રષ્ટાચાર માત્ર વ્યક્તિને નહિ પણ સમાજને નુકસાન પહોંચાડી રહ્યો છે.

લોકનાયક શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણે કહ્યું છે કે, લોકશાહી, આઝાદી, ક્રાંતિના તમામ લાભ જેના માટે ઝઝૂમ્યા હતા. એ બધા ભ્રષ્ટાચારના ઉદરમાં સમાઈ જશે. પૂજ્ય ગાંધીજીએ પોતાની જાતને હોડમાં મૂકીને જે આપણને શીખવ્યું હતું તે શું ચાલીસ વર્ષમાં આપણે ખોઈ નાખ્યું?

શું આપણે ભ્રષ્ટાચારને ફૂલતોફાલતો જ રાખવો છે? શું આપણે દેશપ્રેમી બનીને ભ્રષ્ટાચાર મુર્દાબાદ, શિષ્ટાચાર ઝિંદાબાદ’ એવી હાકલ નથી કરવી? આજથી નહીં, હમણાંથી જ શરૂઆત કરીએ.